Η Θεσσαλονίκη στη Καινή Διαθήκη

Η πόλη είναι γνωστή από την επίσκεψη του απ. Παύλου που αναφέρεται στις Πράξεις και τις δύο επιστολές που έστειλε στη νεοϊδρυθείσα εκκλησία.

Ο απ. Παύλος και η συνοδεία του φθάνουν στην Θεσσαλονίκη από τους Φιλίππους με ενδιάμεσους σταθμούς την Αμφίπολη και την Απολλωνία. Το ταξίδι από τους Φιλίππους μέχρι την Θεσσαλονίκη είναι με τα πόδια 5-6 μέρες και περίπου τρεις μέρες με άλογα.

Ο απ. Παύλος φθάνει στη δυτική μεριά της πόλης και ακολουθώντας τη σημερινή οδό Λαγκαδά, από όπου πέρναγε η Εγνατία Οδός (σύμφωνα με τα στοιχεία του Χ. Μακαρόνας για την θέση της Εγνατίας στη Θεσσαλονίκη), καταλήγει στην Ληταία πύλη (Γενί-Καπού) και συνέχισε στην οδό που είναι στο ύψος της σημερινής οδού Αγίου Δημητρίου. Η επίσημη πύλη της πόλης, η Porta Triumphalis, ήταν η Χρυσή Πύλη η οποία κτίστηκε σε ανάμνηση της νίκης του Οκταβιανού και τους Αντωνίου το 42 π.Χ. στους Φιλίππους.

Στόχος του απ. Παύλου ήταν να ευαγγελιστεί τις μεγάλες πόλεις της Μακεδονίας και της Αχαΐας και μέσα από αυτές να εξαπλωθεί το ευαγγέλιο και στις υπόλοιπες. Η Θεσσαλονίκη ήταν μια σημαντική πόλη με μεγάλο πληθυσμό και ιουδαϊκή συναγωγή την οποία θα χρησιμοποιήσει ο απ. Παύλος για τρία Σάββατα ως το μέρος στο οποίο "διελέξατο αυτοίς από των γραφών" (Πράξεις 17:2).

Η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης ανήκε στην κοινότητα των Ρωμανιωτών Εβραίων και απολάμβαναν ειδικών προνομίων. Είχαν αυτόνομη διοικητική, οικονομική  και δικαστική οργάνωση. Η δικαιοδοσία αυτή περιοριζόταν μόνο στα μέλη τους και όχι σε τρίτους, έστω και αν αυτοί ήταν Ιουδαίοι άλλων κοινοτήτων, γι αυτό και στην περίπτωση του απ. Παύλου έπρεπε οι Ιουδαίοι άρχοντες να τους φέρουν μπροστά στους πολιτάρχες.

Έχουν γίνει προσπάθειες για να καθοριστεί ο τόπος της συναγωγής στην οποία κήρυξε ο απ. Παύλος αλλά δεν κατέστει ακόμα δυνατό να αποφανθούν οι ειδικοί με βεβαιότητα. Η ιουδαϊκή συνοικία βρισκότανε στην περιοχή των οδών  Συγγρού, Αντιγονίδων και Φιλίππου κατά κάποιο τρόπο ανάμεσα στην Εγνατία και στην οδό Αγίου Δημητρίου. Τη συναγωγή κάποιοι την τοποθετούν στην Παναγία Χαλκέων κοντά στο χώρο της Ρωμαϊκής αγοράς, όπου βρέθηκε στήλη με κείμενο από τους Αριθμούς 6:22-26 και χρονολογείται τέλη 4^ου με αρχές 5^ου αιώνα. Η αρχαιότερη ιουδαική επιγραφή που βρέθηκε στην πόλη, και χρονολογείται το 2ο με 3ο αιώνα, κάνει λόγο για συναγωγές [Μ(άρκος) Α(υρίλιος) Ιακώβ ο και Ευτύχιος / ζων τη συμβίω αυτού ʼννα / τη και Ασυνκριτώ και εαυτώ μνί /ας χάριν. ει δε τις έτερον καταθή / δώσει ταις συναγωγαίς λαμπράς / * μ(υριάδας) ζ(επτά) ε(πεντακισχιλία)]. Στην πόλη πρέπει να υπήρχε και κοινότητα Σαμαρειτών με οργανωμένη συναγωγή όπως φαίνεται από επιγραφή (IGX2,1 αρ. *789) που ανακαλύφτηκε με κείμενο από τους Αριθμούς 6:22-26 και χρονολογείται τέλη 4ου με αρχές 5ου αιώνα. Η επιγραφή βρέθηκε κοντά στη Παναγία Χαλκέων κοντά στο χώρο της Ρωμαϊκής αγοράς, στην οποία τοποθεσία πιθανόν να βρισκότανε συναγωγή. Η προφορική παράδοση επιδεικνύει στο παρεκκλήσι της μονής Βλατάδων τοποθεσία σπιτιού, του Ιάσονα,  που επισκέφτηκε ο απ. Παύλος.

Ο απ. Παύλος "διελέξατο" (έκανε συζήτηση) από "των γραφών" (η Πεντάτευχος, τα προφητικά και ιστορικά βιβλία) και "διανοίγων" (ερμηνεύω, εξηγώ) οτι ο Χριστός έπρεπε να πάθει και να αναστηθεί. Από το κήρυγμα του πιστεύουν κάποιοι Ιουδαίοι, Έλληνες προσήλυτοι (κειμ. "σεβομένων") και από τους Έλληνες πολλές γυναίκες με επιρροή στην κοινωνία (κειμ. "γυναικών των πρώτων"). Ανάμεσα σε αυτούς που πίστεψαν ήταν ο Ιάσονας, ο Αρίσταρχος και ο Σεκούνδος (Πράξεις 17:5, 20:4,5).

Η πίστη τόσο κάποιων Ιουδαίων αλλά ακόμα περισσότερο προσήλυτων Ελλήνων στο κήρυγμα του απ. Παύλου έφερε τη ζήλια στους Ιουδαίους οι οποίοι πληρώνουν "αγοραίους άνδρες", δηλαδή ταπεινής συνήθως καταγωγής ανθρώπους που περιφέρονταν άεργοι στην αγορά έτοιμοι να συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε ταραχή, και οι οποίοι "οχλοποιήσαντες εθορύβουν την πόλιν" (Για τους αγοραίους δες Πλάτωνας, Πρωταγόρας 347C και Πλούταρχος, Αιμίλιος Παύλος 38).

Προσπάθησαν να φέρουν τον απ. Παύλο και τον Σίλα στο Δήμο (σε συγκεντρωμένο εξαγριωμένο πλήθος) για να τους κατηγορήσουν αλλά μην μπορώντας να τους βρουν έφεραν τον Ιάσονα και κάποιους άλλους πιστούς στους πολιτάρχες με την κατηγορία ότι αυτοί που αναστάτωσαν τον κόσμο όλο είναι στην Θεσσαλονίκη και είναι ενάντιοι με τα δόγματα του Καίσαρα και έχουν άλλον βασιλιά, τον Ιησού. Τα δόγματα του Καίσαρα σύμφωνα με τον καθηγητή Χ. Οικονόμου θα πρέπει να ήταν όρκοι πίστης των Θεσσαλονικέων  με τους οποίους αναγνώριζαν τόσο την πολιτική εξουσία  όσο και τη θεότητα του αυτοκράτορα. Κατά μία άλλη άποψη τα δόγματα καίσαρος δεν είναι άλλα από τα διάφορα δόγματα τα οποία κατά καιρούς εξέδωσε ο Κλαύδιος σχετικά με το πρόβλημα των Ιουδαίων.

Ο Ιάσονας, στο σπίτι του οποίου γινόντουσαν οι συνάξεις των πιστών, και άλλοι πιστοί πλήρωσαν κάποια εγγύηση και αφέθηκαν ελεύθεροι. Ο απ. Παύλος και η συνοδεία του ενήμεροι για την κατάσταση κρύφτηκαν και αργότερα φυγαδεύτηκαν από την Θεσσαλονίκη με προορισμό την Βέροια.

Ο διωγμός θα συνεχιστεί στη νεοσύστατη εκκλησία της Θεσσαλονίκης, και η αγωνία του απ. Παύλου γι' αυτή την εκκλησία θα εκδηλωθεί με την αποστολή του Τιμόθεου από την Κόρινθο για ενθάρρυνση και ενίσχυση των πιστών, λίγους μήνες μετά την βίαιη αναχώρηση του αλλά και με την συγγραφή δύο επιστολών. Η Εκκλησία φημίζεται για την αγάπη της και η πίστης τους γίνεται γνωστή σε όλον τον κόσμο. 

Αν και στις πράξεις αναφέρεται μόνο τρεις βδομάδες κατά τις οποίες ο απ. Παύλος κήρυξε στη συναγωγή, η παραμονή του στην Θεσσαλονίκη ήταν μεγαλύτερη, και πρέπει να κυμαίνονταν ανάμεσα σε ένα με δύο μήνες. Αυτό το συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Χ. Οικονόμου από το ότι α) η Α Θεσσαλονικείς υπαινίσσεται μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής  β) η σχέση εμπιστοσύνης που δημιουργήθηκε μεταξύ του απ. Παύλου και των Θεσσαλονικέων απαιτεί μεγαλύτερη χρονική περίοδο γ) η αναφορά στην προσωπική εργασία του απ. Παύλου (Α Θεσ. 2:9, Β Θεσ. 3, 7-12) δ) η αποστολή βοήθειας από τους Φιλίππους στον απ. Παύλο όταν βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη (Φιλ. 4:16).

Η Θεσσαλονίκη σήμερα

Η Θεσσαλονίκη, είναι το οικονομικό κέντρο των Βαλκανίων. Δεύτερο λιμάνι της χώρας και από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου, συνδέει την Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή και το Αιγαίο με τη Μαύρη θάλασσα. Συγχρόνως το αεροδρόμιο "Μακεδονία" είναι ένας ευρωπαϊκός κόμβος με εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Μαζί με το σιδηροδρομικό και επιβατικό σταθμό, είναι διαμετακομιστικό κέντρο από και προς την Ευρώπη.

Η Θεσσαλονίκη είναι μια ευρωπαϊκή μεγαλούπολη με συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό σε πληθυσμό και ανάπτυξη. Αποτελεί κέντρο οικονομικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Το εμπόριο είναι εδώ και πολλούς αιώνες ο κύριος τομέας της οικονομίας και της απασχόλησης. Σημαντική είναι και η πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης.

Στη πόλη υπάρχουν μεγάλα πανεπιστήμια, τεχνολογικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα. Στεγάζεται το υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης και υπάρχουν πρεσβείες και προξενεία αρκετών κρατών.

Η Θεσσαλονίκη είναι μια όμορφη και γοητευτική πόλη που έχει πολλά να προσφέρει σε όποιον την επισκεφθεί. Υπάρχουν αρκετά μνημεία αρχαία, βυζαντινά και μεταβυζαντινά. Αξιόλογες καλλιτεχνικές παραστάσεις, μουσικές και θεατρικές, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει, όλη τη χρονιά. Η παραλία της είναι γνωστή για τον Λευκό Πύργο και τις βόλτες. Επίσης σε λίγα μόλις λεπτά μπορεί κανείς να βρεθεί σε γραφικά λιμανάκια και παραλίες.

Ο συνοικισμός του Αγίου Παύλου στα ΒΑ της Θεσσαλονίκης ασφαλώς συνδέεται τοπογραφικά με το πέρασμα του Απ. Παύλου, δεδομένου ότι στην ίδια περιοχή η πλησίον αυτής υπάρχουν τοποθεσίες συνδεόμενες από την προφορική παράδοση με τον Απ. Παύλο, όπως π.χ. το νότιο παρεκκλήσι της Ι. Μονής Βλατάδων, το αφιερωμένο στον Απ. Παύλο σ' ανάμνηση, κατά την παράδοση, του κηρύγματός του εκεί η, όπερ πιθανότερο, του περάσματός του από εκεί κατά τη φυγάδευσή του για τη Βέροια, η πηγή εκεί κοντά όπου σταμάτησε για να δροσιστεί και από τότε είναι γνωστή ως αγίασμα του Απ. Παύλου, που βρίσκεται στο κτήμα της Φιλοπτώχου αδελφότητας κοντά στο ναύδριο του Απ. Παύλου και στον μεγάλο ναό επ' ονόματί του, ο οποίος σήμερα υψώνεται εκεί πλησίον στους πρόποδες του Κέδρηνου λόφου.

Για να μεταβεί κάποιος σήμερα από τη Θεσσαλονίκη στη Βέροια, μπορεί να χρησιμοποιήσει τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ, αλλά και το Σιδηρόδρομο; 

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – ΒΕΡΟΙΑ

ΒΕΡΟΙΑ – ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΟΣΕ

Γραμμή: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - ΚΟΖΑΝΗ & ΦΛΩΡΙΝΑ

01-04-2009  έως  31-12-2010

http://www.apostoliki-diakonia.gr/bible/bible.asp?contents=themata/contents.asp&main=diafora&file=2.7.htm